Odkrycia naukowe w chorobie ME/CFS

ME/CFS należy do grupy chorób rażąco „zaniedbanych” pod względem funduszy przeznaczonych na badania naukowe, leczenia i świadomości społecznej. Przez lata przypisywano chorobie podłoże psychosomatyczne, co hamowało rozwój badań towarzyszących jej biologicznych dysfunkcji. Chyba najbardziej dramatycznym przykładem wpływu koncepcji psychosomatycznej jest walka środowisk pacjentów ME/CFS z kontrowersyjnym badaniem PACE. Było to najdroższe do tej pory badanie nad ME/CFS (5 milionów funtów). Niestety, uprzedzenia i osobiste interesy badaczy „potwierdziły” psychologiczne podłoże problemu. Dopiero po 5 latach od publikacji udało się (na drodze sądownej) uzyskać surowe dane, które poważnie skompromitowały badaczy. Choć dziś sytuacja pacjenta jest lepsza, gdyż powstaje coraz więcej badań potwierdzających biologiczne podłoże choroby, walka z koncepcją psychosomatyczną i niewiedzą ciągle trwa. W związku ze skomplikowanym i wielosystemowym przebiegiem choroby, grupy badaczy ME/CFS pracują nad wieloma potencjalnymi przyczynami i znajdują rozmaite biologiczne dysfunkcje towarzyszące chorobie. Nie jestem w stanie opisać wszystkich z nich, lecz poniżej staram się przedstawić najbardziej obiecujące odkrycia i związane z nimi koncepcje naukowe:

Stan zapalny mózgu

Japońcy naukowcy jako pierwsi postanowili poszukać związku ME/CFS z dysfunkcją mózgu. Jednym z ciekawszych odkryć było to z 2016 roku w którym dr Y.Watanabe dowiódł zmniejszoną aktywność dopaminergiczną w obszarze mózgu odpowiedzialnym za aktywność kory ruchowej (jądra podstawne). Natomiast w 2014 roku miało miejsce przełomowe badanie techniką obrazowania PET (Pozytonowa tomografia emisyjna), które, choć wykonane na niewielkiej grupie (n=19), wykazało uogólniony stan zapalny w mózgach pacjentów ME/CFS. Stan zapalny dotyczył całego mózgu, natomiast wyższy był we wzgórzu, ciele migdałowatym, śródmózgowiu i hipokampie.  Mniej inwazyjną, a za razem nowatorską metodę badania mózgu, jaką jest MRSt (Termometryczna spektroskopia rezonansu magnetycznego), zastosował J. Younger, dzięki której oceniał jego temperaturę i skład chemiczny. W badaniu porównał 15 kobiet z ME/CFS do równolicznej grupy kontrolnej złożonej ze zdrowych osób i odkrył, że w mózgach pacjentów ME/CFS znajduje się obszernie rozprowadzony mleczan (tj. produkt metabolizmu beztlenowego), najwięcej było go w: hipokampie, wyspie, wzgórzu i skorupie. Badanie zwróciło uwagę na fakt, że w odkrywaniu patofizjologii mózgu w ME/CFS nie należy szukać dysfunkcji pojedynczych obszarów, gdyż dotyczy ona większości mózgu. Poziomy mleczanu nie były tak wielkie jak w innych chorobach, natomiast były one rozległe i stale obecne. Choć badanie Youngera było na małej grupie, wyniki były bardzo „mocne” i sugerują, że stan zapalny mózgu może być kluczowym elementem ME/CFS.

Metabolomika i dysfunkcje mitochondrialne

Naukowo udowodniono występowanie dysfunkcji mitochondrialnych w ME/CFS. Badania jednojądrzastych komórek krwi obwodowej (PBMC) wykonane przez Carę Tomas wykazały mniejsze możliwości energetyczne w odniesieniu do (zdrowej) grupy kontrolnej i nieprawidłową produkcję energii w mitochondriach. Kwestia obniżonej produkcji ATP jest jednak kwestią dyskusyjną, gdyż w badaniu przeprowadzonym na uniwersytecie w Stanford (2016r) wynikło, że produkcja energii w CFS jest… zwiększona!  Badacze jednak przypisują nadmiar energii źródłom pozakomórkowym (tutaj: nieprawidłowy przebieg glikolizy), a nie mitochondriom. Badane komórki znajdowały się też poza surowicą, co mogło mieć wpływ na wynik badania. Zwiększenie niektórych błon w mitochondriach świadczyły o energetycznym stresie, któremu zostały poddane komórki. Wysoce obiecujące w kontekście potencjalnego biomarkera są wyniki badań metabolomicznych. Pacjenci ME/CFS wykazują nieprawidłowości w 20 szlakach metabolicznych. W badaniach odkryto nieprawidłowe stężenia metabolitów w osoczu (min. choliny, karnityny, puryny, ryboflawiny, lipidów złożonych, sfingolipidów, fosfolipidów, ceramidów, cholesterolu). Osiemdziesiąt procent metabolitów, w których odnotowano odchylenia, było zmniejszonych podobnie jak w zespołach hipometabolicznych. Wg R. Naviaux metaboliczna reakcja komórkowa w ME/CFS jest zbliżona do dauera (formy odpowiedzi na stres środowiskowy pokrewnej hibernacji).

Nieprawidłowości w funkcjonowaniu Autonomicznego Układu Nerwowego (AUN)

Choć nie udało mi się wyczerpać wszystkich naukowych odkryć dotyczących fizjologicznych dysfunkcji zawiązanych z ME/CFS, na podstawie powyższych informacji, można zauważyć skomplikowany i wielosystemowy charakter tej choroby. Najgorsze jednak w tym wszystkim jest to, że pacjent z tak licznymi i poważnymi zaburzeniami fizjologicznymi u większości lekarzy usłyszy, że… tak naprawdę jest zdrowy, a objawy są wynikiem problemów psychicznych! Jestem niezmiernie wdzięczna za każdą osobę, która zajmuje się poszukiwaniem przyczyn, biomarkera i leczenia ME/CFS. Mam nadzieję, że ta zagadka zostanie kiedyś rozwiązana i wiele osób odzyska to za czym tęskni każdego dnia – życie bez ciągłego bólu.

 Jeśli uważasz treść strony mecfs.pl za pożyteczną, dowiedz się jak możesz wesprzeć jej rozwój.

Zródło:

https://www.healthrising.org/about-chronic-fatigue-syndrome-mecfs/causes/
https://me-pedia.org/wiki/Diagnostic_biomarker
https://www.healthrising.org/blog/2018/09/24/brain-fire-neuroinflammation-found-chronic-fatigue-syndrome-me-cfs/
https://me-pedia.org/wiki/Mitochondria
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2680051/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27747291
https://www.healthrising.org/blog/2017/04/18/stanford-paradox-elevated-energy-production-found-chronic-fatigue-syndrome-mecfs/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6030047/http://www.pnas.org/content/113/37/E5472
https://www.meassociation.org.uk/wp-content/uploads/MEA-Summary-Review-Dysfunctional-ANS-in-MECFS-24.01.18.pdf
http://alergia-astma-immunologia.pl/2016_21_4/aai_volume_21_4_article_1287_L.Sokolowski.pdf